"Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych"
Zbiór studiów pod redakcją Barbary Wagner i Tomasza Wiślicza
242 str.
okładka miękka
165x235 mm
Zabrze 2008
Spis treści:
Przedmowa
Tomasz Wiślicz:
Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych: pomiędzy metaforą a praktyką badawczą
I. Badania terenowe. Między historią a antropologią
1. Marta Kurkowska–Budzan:
Badacz–tubylec. O emocjach, władzy i tożsamości w badaniach oral history miasteczka Jedwabne
2. Kamila Dąbrowska:
Od autobiografii do historii – konstruowanie pamięci indywidualnej i zbiorowej Żydów mieszkających na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej
3. Michał Kierzkowski:
Oral history – Historia Badającego i Badanego. Uwagi o specyfice relacji ustnych w kontekście badań historycznych
4. Bartłomiej Walczak:
O mimetycznym uwikłaniu badacza: przypadek Franka Hamiltona Cushinga
5. Renata Ewa Hryciuk:
Od córki do profesjonalistki. Obserwacja uczestnicząca w antropologii: dylematy, ograniczenia i zaskoczenia na przykładzie badań terenowych w mieście Meksyk
II. Relacje świadków w badaniach historycznych
6. Marcin Stabrowski:
Zmysły, uczucia i rozum w poznaniu historii kultury
7. Robert Litwiński:
Relacje uczestników i świadków wydarzeń jako źródło historyczne. Dotychczasowe doświadczenia badawcze
8. Katarzyna Stańczak–Wiślicz:
„Tanie oleodruki” i „wiersze–dokumenty” – poetyckie kroniki czasu Zagłady
III. W stronę metafory
9. Piotr Badyna:
Jakie korzyści może dać historykowi okresów odleglejszych „obserwacja uczestnicząca”?
10. Przemysław Wiszewski:
Archeologów i historyków wizje zjazdu w Gnieźnie z roku 1000 – w stronę "interpretacji kulturowej"
11. Tomasz Wiślicz:
Smak archiwum i zapach krwi. Dwa poziomy badań terenowych historyka
12. Wojciech Piasek:
„Bycie tam”, „bycie tu” w badaniach historycznych. Źródło historyczne jako zwierciadło, ślad oraz pre–tekst
IV. Obserwacja, wyobraźnia i poznanie historyczne
13. Jolanta Kolbuszewska:
Rozum – wyobraźnia – intuicja. Źródła poznania w refleksji polskich historyków na początku XX wieku
14. Adam Sowiński:
Obserwacja uczestnicząca a spór o naukowość historii?
15. Marek Woźniak:
Historia własnych czasów, czyli pamięć i wyobraźnia historyczna jako narzędzia poznania
V. Wyzwania, propozycje
16. Jacek Kowalewski:
Pytanie o antropologię historyczną (w Polsce)
17. Barbara Jakubowska:
Migracje w XX wieku wyzwaniem dla dydaktyka historii jako obserwatora uczestniczącego
18. Piotr Kroll:
Problemy migracji ludności w XIX i XX wieku w edukacji historycznej krajów Unii Europejskiej
19. Ewa Solska:
Perspektywa metaxu–methesis w sytuacji komunikacyjnej cyber–historyka
VI. Etnohistoria i autohistorie
20. Paweł Rodak:
Historia według Jacques’a Le Goffa
21. Karolina Polasik:
„Badanie terenowe” w praktyce etnohistoryka. Casus Emmanuela Le Roy Ladurie
22. Anna Brzezińska:
Istoria istorika Arona J. Guriewicza – autohistoria czy autobiografia?
23. Piotr Seweryn Rosół:
Masochistyczne ego historyka. Obserwacja i uczestnictwo w krytycznej autohistorii
Indeks osób
Spis ilustracji
Informacje o autorach
Opis książki:
Czy historia jest obcym krajem? Coraz więcej historyków odpowiada twierdząco na to pytanie, porównując swój wysiłek zrozumienia i opisania dawnych społeczeństw do pracy antropologa kulturowego. Metodologiczne i tematyczne związki między tymi dwoma dyscyplinami zacieśniają się od kilkudziesięciu lat, historycy korzystają z doświadczeń antropologii, zaś antropologowie odwołują się do opracowań historycznych. Wyłonił się już nawet wspólny panteon autorytetów: Claude Lévi-Strauss, Mircea Eliade, Michel Foucault, Carlo Ginzburg, Emmanuel Le Roy Ladurie, Clifford Geertz ...
Podstawową metodą badawczą tak rozumianej historii jest obserwacja. Obcowanie ze źródłami poznania historycznego ma zapewnić wgląd w minioną rzeczywistość, ex definitione zewnętrzną wobec badacza i jego świata. Dystans chronologiczny od obiektu badania sprawia, że historycy aż do niedawna byli przekonani, że tego typu obserwacja może być obiektywna. Tymczasem antropolodzy, obcując ze swym obiektem w ramach badań terenowych, nie mogli przejść do porządku dziennego nad rolą podmiotu w akcie obserwacji i wytworzyli pojęcie obserwacji uczestniczącej, obwarowanej naukowymi normami. Pomimo to, rola subiektywności badacza coraz silniej nurtuje refleksję metodologiczną antropologów. Historycy zaś dopiero niedawno stracili złudzenie własnej obiektywności, a ponieważ nie posiadali tradycji naukowego opisu swojej roli w procesie wytwarzania wiedzy, zaowocowało to u nich krótkotrwałą falą skrajnego relatywizmu i zwątpienia w sens poznawczy historii. (Ze Wstępu)